To BITS or not to BITS.
A cuestión é se os sedutores aparellos electrónicos ofrecen unha mellora real no ensino e nas capacidades humanas ou se teñen inconvintes que fan que teñan que ser utilizados con cautela.
Nos últimos tempos presenciamos un enorme auxe das novas tecnoloxías da información. Nas escolas vaise producindo a dixitalización das aulas. Con todo, estes fascinantes desenvolvementos non están a ter en conta investigacións científicas que atopan que estas tecnoloxías teñen un impacto negativo na saúde e nas capacidades cognitivas.
“A ciencia avanza unha barbaridade”, dicíanse marabillados os visitantes da exposición universal de París en 1889. Achegábase á súa conclusión un século no que a humanidade sentaba as bases para un “progreso” inusitado. As leis fundamentais do electromagnetismo foran fixadas e dábase paso a unha era na que a forza dos animais e a da máquina de vapor ían ser substituídas pola electricidade e o motor de combustión interna.
Algúns dos avances vindeiros foron anunciados nas historias de Xulio Verne. Podería dicirse que a humanidade estaba en condicións de congratularse pola chegada dun futuro próximo que trouxese felicidade e benestar para todos. Con todo, esa felicidade non foi gozada por aqueles que sufriron as dúas guerras mundiais do século XX, nin esa bonanza alcanzou aos centos de millóns de habitantes de países subdesarrollados que continuaron padecendo o espolio dos seus recursos naturais a mans das grandes potencias occidentais.
O progreso sempre se presentou como beneficioso e as máis das veces instalouse mediante feitos consumados, sen poderse sopesar os inconvenientes aparellados ás súas grandes vantaxes. Nos albores do século XX, a riqueza natural era un ben ilimitado e a humanidade podía seguir progresando sen considerar certos efectos indeseados. Agora que se volveu vertixinoso e que os riscos que representa volvéronse evidentes, é necesario, máis que nunca, reflexionar sobre as implicacións dalgúns destes grandes avances que nos ofrece o progreso.
MÓBILES NO COLE
O verán pasado o goberno de Francia anunciou que, a partir deste curso, quedarían prohibidos os teléfonos móbiles nos colexios. A medida, segundo o executivo francés, servirá para favorecer o clima escolar e diminuír algúns problemas como o ciberacoso. Detrás desta prohibición atópanse outros motivos relacionados coas implicacións pedagóxicas, psicolóxicas e de saúde en relación ao uso das novas tecnoloxías no ámbito educativo. De maneira recente foi aparecendo máis información científica sobre os efectos negativos dos dispositivos electrónicos que é necesario ter presente antes de continuar co tipo de dixitalización que se está realizando nas escolas e a tendencia para fornecer estes aparellos desde a primeira infancia.
En 2008, o xornalista Nicholas Carr publicaba un artigo en The Atlantic no que contaba como internet estaba a afectar á súa capacidade lectora. A facilidade para saltar de contidos e as mensaxes cada vez máis telegráficos estaban a facer que ás persoas resultáselles máis difícil enfrontarse a textos longos. O excitante dunha experiencia dixital deseñada para manter aos internautas enganchados estaba a acabar coa capacidade de concentración e marcando unha pauta de inmediatez e contidos cada vez máis esquemáticos. As observacións realizadas por Carr coinciden con investigacións posteriores que constatan que o tempo de pantalla fronte a dispositivos dixitais diminúe a capacidade lectora e afecta os circuítos cerebrais da dopamina favorecendo comportamentos adictivos.
En 2013 o psiquiatra alemán Manfred Spitzer publicaba o libro Demencia dixital, no que en base a información científica concluía que os dispositivos dixitais non só non axudaban á aprendizaxe, senón que supoñen un obstáculo e prexudican o desenvolvemento neurolóxico. Un manexo menos físico da información, especialmente en idades temperás, propiciaría un procesamento máis superficial e unha menor retención e comprensión dos contidos.
PERDA DE FUNCIÓNS COGNITIVAS
Converteuse nun feito anecdótico que persoas que antes gozaban de boa memoria e que eran capaces de lembrar unha longa lista de números de teléfono, na actualidade apenas lembran o seu propio. Son diversas as investigacións que foron comprobando a perda de funcións cognitivas asociadas ao uso de dispositivos electrónicos; ben sexa a diminución da memoria por elalmacenamiento ou a accesibilidade dos contidos dixitais, ou a capacidade de navegación dos individuos polo uso do GPS, que inclusive vén acompañada de unha diminución das áreas cerebrais asociadas ás devanditas funcións. Algúns estudos van máis aló, postulando que a sensación de extensión nas computadorasproduciría unha especie de descarga da función racional, dándose o paradoxo de que canto máis listo crees que es, polo teu acceso á información, máis parvo vólvesche porque non estás a realizar o procesamento por ti mesmo.
Coa chegada da televisión aparecen novos inconvenientes de saúde asociados ao tempo fronte á pantalla. Diversos estudos comprobaron a influencia negativa en a duración e a calidade do soño e máis recentemente en as capacidades cognitivas das persoas expostas. Estes problemas fanse extensivos ao uso de monitores de computador e outro tipo de dispositivos iluminados como tablets e teléfonos móbiles.
A industria foi mellorando certos aspectos das pantallas. Con todo, ben sexa pola influencia da luz nos ritmos circadianos a través da melatonina ou pola dos campos eléctricos e magnéticos dos dispositivos, os efectos negativos séguense atopando e non hai perspectivas de que novas tecnoloxías como as baseadas en leds melloren estas contraindicacións. O tempo fronte a pantallas de nenos e mozos foi en aumento en contra das recomendacións dos expertos, #cuestión que nin a pais nin a educadores parece estar a preocupar.
TECNOLOXÍA E APRENDIZAXE
Aínda que é un campo de investigación recente van aparecendo estudos científicos que constatan que as novas tecnoloxías aplicadas ao ensino prexudican o rendemento académico. Este efecto negativo na aprendizaxe explícase fundamentalmente por a distracción que producen. O impacto negativo na educación ten lugar inclusive a idades maiores e algunhas investigacións atopan que as ferramentas dixitais, cando non son acompañadas dunha adecuada formación previa, non son utilizadas de maneira vantaxosa para a procura de información. Algúns estudos sinalan o vínculo entre as novas tecnoloxías da información e problemas de conduta en aumento como o déficit de atención e a hiperactividade infantil. Outras investigacións van informando acerca de a adicción aos dispositivos dixitais, un problema que afecta a un sector cada vez maior da poboación.
É importante resaltar que os dispositivos electrónicos cando funcionan de maneira inalámbrica —como tablets con conexión wifi ou á rede de telefonía móbil— emiten campos electromagnéticos de radiofrecuencia. Este feito pasa inadvertido, pero significa que hai un impacto na saúde consecuencia desta exposición electromagnética. Existen investigacións que deixan claro que a radiación das telecomunicacións é detectada polos tecidos, que afecta de maneira especial ao sistema nervioso, e que pode producir alteracións na conduta e no rendemento cognitivo. Hai informes de organismos públicos, como o Comité Nacional Ruso para a Protección fronte á Radiación Non Ionizante, que din que hai evidencia científica para establecer un vínculo entre a exposición electromagnética procedente de sistemas inalámbricos e determinados problemas neurolóxicos. Existen, así mesmo, declaracións científicas internacionais de expertos en bioelectromagnetismo que instan á utilización nas escolas de tecnoloxías seguras nas que se descarte o wifi e outros dispositivos inalámbricos e utilícense conexións a internet por cable.
É fácil atopar na internet recursos pedagóxicos para aplicar as novas tecnoloxías no ensino. Diversos expertos cóntannos as vantaxes do teléfono móbil e os tablets na aula. Xigantes tecnolóxicos como Samsung e Microsoft ofrecen produtos e asinan acordos coas administracións para dixitalizar as escolas. Con todo, apenas existe información acerca das implicacións negativas destas tecnoloxías. Algunhas escolas elitistas están a optar por métodos máis tradicionais.
O feito é que as novas xeracións cada vez teñen peor nivel académico. Non se trata de ser retrógrados, nostálxicos ou antitecnoloxía. A cuestión é, simplemente, se estes sedutores aparellos electrónicos ofrecen unha mellora real no ensino e nas capacidades humanas, ou se pola contra teñen inconvenientes que fan que teñan que ser utilizados con cautela. Xullo Verne albiscou o seu mundo do mañá. Do que se trata é de se o noso futuro será unha sociedade máis feliz e igualitaria, ou se son as distopías futuristas de Ballard, Orwell ou Huxley, as que nos están dicindo o que nos espera.
A cuestión é se os sedutores aparellos electrónicos ofrecen unha mellora real no ensino e nas capacidades humanas ou se teñen inconvintes que fan que teñan que ser utilizados con cautela.
Nos últimos tempos presenciamos un enorme auxe das novas tecnoloxías da información. Nas escolas vaise producindo a dixitalización das aulas. Con todo, estes fascinantes desenvolvementos non están a ter en conta investigacións científicas que atopan que estas tecnoloxías teñen un impacto negativo na saúde e nas capacidades cognitivas.
“A ciencia avanza unha barbaridade”, dicíanse marabillados os visitantes da exposición universal de París en 1889. Achegábase á súa conclusión un século no que a humanidade sentaba as bases para un “progreso” inusitado. As leis fundamentais do electromagnetismo foran fixadas e dábase paso a unha era na que a forza dos animais e a da máquina de vapor ían ser substituídas pola electricidade e o motor de combustión interna.
Algúns dos avances vindeiros foron anunciados nas historias de Xulio Verne. Podería dicirse que a humanidade estaba en condicións de congratularse pola chegada dun futuro próximo que trouxese felicidade e benestar para todos. Con todo, esa felicidade non foi gozada por aqueles que sufriron as dúas guerras mundiais do século XX, nin esa bonanza alcanzou aos centos de millóns de habitantes de países subdesarrollados que continuaron padecendo o espolio dos seus recursos naturais a mans das grandes potencias occidentais.
O progreso sempre se presentou como beneficioso e as máis das veces instalouse mediante feitos consumados, sen poderse sopesar os inconvenientes aparellados ás súas grandes vantaxes. Nos albores do século XX, a riqueza natural era un ben ilimitado e a humanidade podía seguir progresando sen considerar certos efectos indeseados. Agora que se volveu vertixinoso e que os riscos que representa volvéronse evidentes, é necesario, máis que nunca, reflexionar sobre as implicacións dalgúns destes grandes avances que nos ofrece o progreso.
MÓBILES NO COLE
O verán pasado o goberno de Francia anunciou que, a partir deste curso, quedarían prohibidos os teléfonos móbiles nos colexios. A medida, segundo o executivo francés, servirá para favorecer o clima escolar e diminuír algúns problemas como o ciberacoso. Detrás desta prohibición atópanse outros motivos relacionados coas implicacións pedagóxicas, psicolóxicas e de saúde en relación ao uso das novas tecnoloxías no ámbito educativo. De maneira recente foi aparecendo máis información científica sobre os efectos negativos dos dispositivos electrónicos que é necesario ter presente antes de continuar co tipo de dixitalización que se está realizando nas escolas e a tendencia para fornecer estes aparellos desde a primeira infancia.
En 2008, o xornalista Nicholas Carr publicaba un artigo en The Atlantic no que contaba como internet estaba a afectar á súa capacidade lectora. A facilidade para saltar de contidos e as mensaxes cada vez máis telegráficos estaban a facer que ás persoas resultáselles máis difícil enfrontarse a textos longos. O excitante dunha experiencia dixital deseñada para manter aos internautas enganchados estaba a acabar coa capacidade de concentración e marcando unha pauta de inmediatez e contidos cada vez máis esquemáticos. As observacións realizadas por Carr coinciden con investigacións posteriores que constatan que o tempo de pantalla fronte a dispositivos dixitais diminúe a capacidade lectora e afecta os circuítos cerebrais da dopamina favorecendo comportamentos adictivos.
En 2013 o psiquiatra alemán Manfred Spitzer publicaba o libro Demencia dixital, no que en base a información científica concluía que os dispositivos dixitais non só non axudaban á aprendizaxe, senón que supoñen un obstáculo e prexudican o desenvolvemento neurolóxico. Un manexo menos físico da información, especialmente en idades temperás, propiciaría un procesamento máis superficial e unha menor retención e comprensión dos contidos.
PERDA DE FUNCIÓNS COGNITIVAS
Converteuse nun feito anecdótico que persoas que antes gozaban de boa memoria e que eran capaces de lembrar unha longa lista de números de teléfono, na actualidade apenas lembran o seu propio. Son diversas as investigacións que foron comprobando a perda de funcións cognitivas asociadas ao uso de dispositivos electrónicos; ben sexa a diminución da memoria por elalmacenamiento ou a accesibilidade dos contidos dixitais, ou a capacidade de navegación dos individuos polo uso do GPS, que inclusive vén acompañada de unha diminución das áreas cerebrais asociadas ás devanditas funcións. Algúns estudos van máis aló, postulando que a sensación de extensión nas computadorasproduciría unha especie de descarga da función racional, dándose o paradoxo de que canto máis listo crees que es, polo teu acceso á información, máis parvo vólvesche porque non estás a realizar o procesamento por ti mesmo.
Coa chegada da televisión aparecen novos inconvenientes de saúde asociados ao tempo fronte á pantalla. Diversos estudos comprobaron a influencia negativa en a duración e a calidade do soño e máis recentemente en as capacidades cognitivas das persoas expostas. Estes problemas fanse extensivos ao uso de monitores de computador e outro tipo de dispositivos iluminados como tablets e teléfonos móbiles.
A industria foi mellorando certos aspectos das pantallas. Con todo, ben sexa pola influencia da luz nos ritmos circadianos a través da melatonina ou pola dos campos eléctricos e magnéticos dos dispositivos, os efectos negativos séguense atopando e non hai perspectivas de que novas tecnoloxías como as baseadas en leds melloren estas contraindicacións. O tempo fronte a pantallas de nenos e mozos foi en aumento en contra das recomendacións dos expertos, #cuestión que nin a pais nin a educadores parece estar a preocupar.
TECNOLOXÍA E APRENDIZAXE
Aínda que é un campo de investigación recente van aparecendo estudos científicos que constatan que as novas tecnoloxías aplicadas ao ensino prexudican o rendemento académico. Este efecto negativo na aprendizaxe explícase fundamentalmente por a distracción que producen. O impacto negativo na educación ten lugar inclusive a idades maiores e algunhas investigacións atopan que as ferramentas dixitais, cando non son acompañadas dunha adecuada formación previa, non son utilizadas de maneira vantaxosa para a procura de información. Algúns estudos sinalan o vínculo entre as novas tecnoloxías da información e problemas de conduta en aumento como o déficit de atención e a hiperactividade infantil. Outras investigacións van informando acerca de a adicción aos dispositivos dixitais, un problema que afecta a un sector cada vez maior da poboación.
É importante resaltar que os dispositivos electrónicos cando funcionan de maneira inalámbrica —como tablets con conexión wifi ou á rede de telefonía móbil— emiten campos electromagnéticos de radiofrecuencia. Este feito pasa inadvertido, pero significa que hai un impacto na saúde consecuencia desta exposición electromagnética. Existen investigacións que deixan claro que a radiación das telecomunicacións é detectada polos tecidos, que afecta de maneira especial ao sistema nervioso, e que pode producir alteracións na conduta e no rendemento cognitivo. Hai informes de organismos públicos, como o Comité Nacional Ruso para a Protección fronte á Radiación Non Ionizante, que din que hai evidencia científica para establecer un vínculo entre a exposición electromagnética procedente de sistemas inalámbricos e determinados problemas neurolóxicos. Existen, así mesmo, declaracións científicas internacionais de expertos en bioelectromagnetismo que instan á utilización nas escolas de tecnoloxías seguras nas que se descarte o wifi e outros dispositivos inalámbricos e utilícense conexións a internet por cable.
É fácil atopar na internet recursos pedagóxicos para aplicar as novas tecnoloxías no ensino. Diversos expertos cóntannos as vantaxes do teléfono móbil e os tablets na aula. Xigantes tecnolóxicos como Samsung e Microsoft ofrecen produtos e asinan acordos coas administracións para dixitalizar as escolas. Con todo, apenas existe información acerca das implicacións negativas destas tecnoloxías. Algunhas escolas elitistas están a optar por métodos máis tradicionais.
O feito é que as novas xeracións cada vez teñen peor nivel académico. Non se trata de ser retrógrados, nostálxicos ou antitecnoloxía. A cuestión é, simplemente, se estes sedutores aparellos electrónicos ofrecen unha mellora real no ensino e nas capacidades humanas, ou se pola contra teñen inconvenientes que fan que teñan que ser utilizados con cautela. Xullo Verne albiscou o seu mundo do mañá. Do que se trata é de se o noso futuro será unha sociedade máis feliz e igualitaria, ou se son as distopías futuristas de Ballard, Orwell ou Huxley, as que nos están dicindo o que nos espera.
Comentarios
Publicar un comentario